مطالعه زمین شناسی، دگرسانی و پترولوژی سنگ های آذرین شرق مود (جنوب شرق بیرجند)

چکیده: منطقه مورد مطالعه در 35 کیلومتری جنوب شرقی بیرجند و در موقعیت طول های جغرافیایی "49 31° 59 تا - "29 41° 59 شرقی و عرض های جغرافیایی "14 39° 32 تا "19 43° 32 شمالی در نزدیکی شهر مود در استان خراسان جنوبی واقع شده است. از دیدگاه تقسیم بندی پهنه های ساختاری ایران این منطقه در مرز بین دو پهنه ساختاری سیستان و لوت قرار گرفته است. واحدهای سنگی(آذرین) مورد نظر در محدوده الیوین بازالت، آندزیت بازالتی، پیروکسن آندزیت و آندزیت قرار می گیرند و از واحدهای آذرآواری می توان به توف، برش و آگلومرا اشاره کرد. ساخت عمده در سنگ ها، توده ای است. بافت غالب در نمونه ها، پورفیری، جریانی و گلومروپورفیری است. بافت کانیایی شامل بافت غربالی می باشد. فنوکریست های الیوین بازالت شامل الیوین(ایدینگزیتی شده)، پیروکسن و پلاژیوکلاز، فنوکریست های آندزیت بازالتی شامل پلاژیوکلاز با بافت غربالی، پیروکسن، الیوین و آمفیبول، فنوکریست های پیروکسن آندزیت شامل پیروکسن و پلاژیوکلاز، فنوکریست های آندزیت شامل پلاژیوکلاز، پیروکسن، آمفیبول(هورنبلند سوخته) و بیوتیت با حاشیه سوخته می باشد. دگرسانی مشاهده شده در این نمونه ها پروپیلیتیک، سریسیتی شدن، کربناتی شدن، اپاسیتی شدن، ایدینگزیتی شدن و بنتونیتی شدن است. سری ماگمایی کالک آلکالن، درصد بالای sio2، شواهد بافتی و نسبت های برخی از عناصر فرعی و اصلی نشان می دهد که سنگ های آتشفشانی مورد مطالعه، از نوع کوهزایی و حاشیه فعال قاره ای هستند. سنگ های آتشفشانی دارای نسبت بالایی از lree/hree، تهی شدگی در عناصر ti و nb و غنی شدگی در th نشان می دهند. شواهد ژئوشیمیایی نظیر ba/th در مقابل th/nb و همچنین نسبت بالای ba/zr نشان می دهد که آلودگی مهمترین پدیده در تحول ماگما در منطقه مورد مطالعه است. درصد بالای پتاسیم می تواند دلیل بر آلایش پوسته ای آنها باشد. ماگمای سازنده سنگ های گدازه ای در منطقه می تواند یک ماگمای مرتبط با کمان ماگمایی زون فرورانش باشد که از گوشته سرچشمه گرفته و با مواد پوسته ای آلایش یافته است.